Lektion 10

Den gamla gumman

پیره‌زن

يکی بود يکی نبود، يک پیره‌زن بود. خانه‌ای داشت به‌ اندازه‌ی يک غربیل. اطاقی داشت به اندازه‌ی یک بشقاب. درخت سنجدی داشت به اندازه‌ی يک چیله‌ی جارو. يک خرده هم جُل و جهاز سر هم کرده‌بود که رف و طاقچه‌اش خشک و خالی نباشد. يک شب شامش را خورده بود که ديد باد سردی می‌آيد و تنش مور مور می‌شود. رختخابش را انداخت و رفت توش. هنوز چشم به‌ هم نگذاشته بود که ديد صدای در می‌آيد. شمع را برداشت و رفت در را وا کرد. دید یک گنجشکی است. گنجشک به پیره‌زن گفت:

پیره‌زن، امشب هوا سرد است، باد می‌آيد، من هم جایی ندارم. بگذار امشب اينجا پهلوی تو توی اين خانه بمانم، صبح که آفتاب زد می‌پرم، می‌روم. پیره‌زن دلش به‌ حال گنجشکه سوخت و گفت:

خيلی خوب، بيا تو، برو روی درخت سنجد لای برگها بگير بخواب. گنجشکه را خواباند وخودش رفت توی رختخواب. هنوز چشمش گرم نشده‌بود که ديد باز در می‌زنند. رفت دم در، در را وا کرد، ديد يک خری است. خره گفت:

امشب هوا سرد است، باد هم می‌آيد، من هم جايی ندارم که سرم را بگذارم و راحت بخوابم، بگذار امشب اينجا توی خانه‌ی تو بمانم، صبح زود پيش از آنکه صدای اذان از گلدسته بلند بشود من می‌روم بيرون. پیره‌زن دلش بحال خره سوخت و گفت خيلی خوب، برو گوشه‌ی حياط، بگير بخواب. پیره‌زن خر را خواباند و رفت خودش هم خوابيد. باز هم ديد در می‌زنند، گفت کيه؟ و رفت دم در، ديد يک مرغی است. مرغه گفت پیره‌زن، امشب باد می‌آيد و هوا سرد است، من هم راه بردار به‌ جایی نيستم، بگذار بيايم امشب اينجا بخوابم، صبح زود همين که صدای خروس درآمد من پا می‌شوم می‌روم. پیره‌زن گفت خيلی خوب، برو کنج حياط بگير بخواب. مرغ را خواباند و خودش رفت که بخوابد، ديد صدای در می‌آيد. آمد در را وا کرد. ديد يک کلاغی است. کلاغه گفت پیره‌زن، امشب هوا سرد است، من هم جای درست و حسابی ندارم، بگذار اينجا توی خانه‌ی تو بخوابم. صبح زود همين که مرغها سر از لانه درآوردند، می‌پرم می‌روم. گفت خيلی خوب و کلاغه را برد، روی گرده‌ی خره خواباند و رفت خوابيد. ديد باز هم در می‌زنند. شمع را ورداشت، رفت دم در، ديد سگی است. گفت چه می‌گویی؟ گفت امشب هوا سرد است، من هم خانه و لانه‌ای ندارم که پناه ببرم توش. بگذار امشب اينجا بخوابم. صبح پيش از آنکه بوق حمام را بزنند پا می‌شوم می‌روم. پیره‌زن دلش برای سگه‌ سوخت، آنرا برد پهلوی خر خواباند و، گوش شيطان کر، آمد خوابيد. صبح که از خواب بيدار شد ديد خانه‌اش غلغله‌ی روم است. رفت به سراغ گنجشکه، گفت پا شو، برو بيرون که صبح شد. گنجشکه گفت من، که جيک جيک می‌کنم برات، تخم کوچيک می‌کنم برات، من برم بيرون؟ پیره‌زن گفت نه، تو بمان. رفت به سراغ خره، گفت زود باش، پاشو، برو بيرون، صبح شده. خره گفت من، که عرعر می‌کنم برات، پشکل تر می‌کنم برات، همسايه خبر می‌کنم برات، من برم بيرون؟ پیره‌زن گفت نه، تو هم بمان. رفت پيش مرغه، گفت يالا، پاشو، برو بيرون، که صبح شده. مرغه گفت من که قد قد می‌کنم برات، تخم بزرگ می کنم برات، من برم بيرون؟ گفت نه، تو هم بمان. رفت به سراغ کلاغه. گفت پا شو، بيرون برو. کلاغه گفت من که قار قار می‌کنم برات. آقا را بيدار می‌کنم برات، من برم بيرون؟ گفت نه، تو هم بمان. آخر سر آمد به سراغ سگه، گفت پا شو، برو بيرون، که هوا روشن شده. سگه گفت من، که واق واق می‌کنم برات، دزد را بيدماغ می‌کنم برات، من برم بيرون؟ گفت نه، تو هم بمان. همه آنجا ماندند و کارهای پیره‌زن را روبراه کردند و زندگی‌اش را روی غلتک انداختند. قصه‌ی ما به سر رسيد، کلاغه به‌ خانه‌اش نرسيد.

Del 1

Del 2

pirezan

yeki bud yeki nabud, yek pirezan bud. xāneyi dāšt be andāzeye ġarbil.

oṭāqi dāšt be andāzeye yek bošqāb. deraxte senjedi dāšt be andāzeye yek čileye jāru. yek xurde ham jol o jehāz sare ham karde bud ke raf o ţāqceaš xošk o xāli nabāšad. yek šab šāmašrā x^vorde bud ke did bāde sardi miāyad va tanaš mur mur mišavad. raxtex^vābašrā andāxt va raft tuš. hanuz češm be ham nagoẕāšte bud ke did ṣedāye dar miāyad. šam' rā var dāšt va raft darrā vā kard. did yek gonješki ast. gonješk be pirezan goft:

- pirezan, emšab havā sard ast, bād ham miāyad, man ham jāyi nadāram. begoẕār emšab injā pahluye to tuye in xāne bemānam, ṣobḥ ke āftāb zad, miparam, miravam. pirezan deleš be ḥāle gonješke suxt va goft:

- xeili xub, biā tu, boro ruye deraxte senjed lāye barghā begir bex^vāb.

gonješkerā x^vābānd va x^vodeš raft tuye raxtex^vāb. hanuz cešmeš garm našode bud ke did bāz dar mizanand. raft dame dar, darrā vā kard, did xari ast. xare goft:

- emšab havā sard ast, bād ham miāyad, man ham jāyi nadāram ke saramrā begoẕāram rāḥat bex^vābam, begoẕār emšab injā tuye xāneye to bemānam, ṣobḥe zud, piš az ānke ṣedāye aẕān az goldaste boland bešavad man miravam birun.

pirezan deleš be ḥāle xare suxt va goft:

- xeili xub, boro gušeye ḥayāṭ, begir bex^vāb.

pirezan xarrā x^vābānd va raft x^vodeš ham x^vābid. bāzam did dar mizanand, goft:

- kiye?

va raft dame dar, did yek morġi ast. morġe goft:

- pirezan, emšab bād miāyad o havā sard ast, man ham rāh bardār be jāyi nistam, begoẕār biyāyam emšab injā bex^vābam. ṣobḥe zud hamin ke ṣedāye xorus dar āmad man pā mišavam miravam. pirezan goft:

- xeili xub, boro konje ḥayāṭ begir bex^vāb.

morġrā x^vābānd va x^vodaš raft ke bex^vābad, did ṣedāye dar miāyad. āmad darrā vā kard. did yek kalāġi ast. kalāġe goft:

- pirezan, emšab havā sard ast, man ham jāye dorost o ḥesābii nadāram, begoẕār injā tuye xāneye to bex^vābam. ṣobḥe zud hamin ke morġhā sar az lāne dar āvordand, miparam miravam.

goft:

- xeili xub va kalāġerā bord, ruye gordeye xare x^vābānd va raft x^vābid. did bāz ham dar mizanand. šam' rā var dāšt, raft dame dar, did sagi ast.

goft:

- če miguyi?

goft:

- emšab havā sard ast, man ham xāne o lāneyi nadāram ke panāh bebaram tuš. begoẕār emšab injā bex^vābam. ṣobḥ piš az ānke buqe ḥammāmrā bezanand pā mišavam miravam.

pirezan deleš barāye sage suxt, ānrā bord pahluye xar x^vābānd va, guše šeyṭān kar, āmad x^vābid. ṣobḥ ke az x^vāb bidār šod did xāneaš ġolġoleye rum ast. raft be sorāġe gonješke, goft:

- pā šo, boro birun ke ṣobḥ šod.

gonješke goft:

- man, ke jik jik mikonam barāt, toxme kucik mikonam barāt, man beram birun? pirezan goft:

- na, to bemān.

raft be sorāġe xare, goft zud bāš, pā šo, boro birun, ṣobḥ šode. xare goft:

- man, ke 'ar'ar mikonam barāt, peškele tar mikonam barāt, hamsāye xabar mikonam barāt. man beram birun? pirezan goft:

- na, to ham bemān. raft piše morġe, goft:

- yālā, pā šo, boro birun, ke ṣobḥ šode.

morġe goft:

- man, ke qod qod mikonam barāt, toxme bozorg mikonam barāt, man beram birun? goft:

- na, to ham bemān.

raft be sorāġe kalāġe. goft:

- pā šo, birun boro.

kalāġe goft:

- man, ke qār qār mikonam barāt, āqārā bidār mikonam barāt, man beram birun? goft:

- na, to ham bemān.

āxar sar āmad be sorāġe sage, goft:

- pā šo, boro birun, ke havā rōšan šode.

sage goft:

- man, ke vāq vāq mikonam barāt, dozdrā bidamāġ mikonam barāt, man beram birun? goft:

- na, to ham bemān.

hame ānjā māndand va kārhāye pirezanrā ru be rāh kardand va zendegiašrā ruye ġaltak andāxtand. qeṣṣeye mā be sar resid, kalāġe be xāneaš naresid.

Texten som PDF

Översättning

Ladda ner ljudfil

Ordlista

āftāb	sol, solsken
āmadan, āy-	att komma
andāxtan, andāz-	att kasta
andāze, be andāzeye	storlek, stor som
ānjā	där
ānke	det som
āqā	herr
āvordan, āvar-	att hämta
āxar	slut
āxar sar	till slut
az	från, av
aẕān	bönerop
bād	vind
baram (talspråk av bebaram)	konj. av "att ta (med sig)"
barāt (barāyat)	för dig
barāye	för
barg	löv, blad
bāz	igen
bāzam (bāz ham)	återigen
be	till
beram, (beravam)	konj. av "att gå"
bidamāġ	förargad, missbelåten
bidamāġ kardan, kon-	förarga, misshaga
bidār	vaken
birun	ut, ute
biyā! (āmadan)	kom!
boland	lång, hög
bordan, bar-	att ta
boro (raftan)	gå!
bošqāb	tallrik
bozorg	stor
buq	horn
'ar'ar kardan	att skria
če	vad
češm	ögon
čile	kvist
dame	vid, framför
dar	i
dar	dörr
dāštan, dār-	att ha
del	hjärta
del (+pron.) baraye (kasi) suxtan	att tycka synd om någon
deraxt	träd
didan, bin-	att se
dorost	rätt, ordentlig
dozd	tjuv
emšab	ikväll, inatt
ġaltak	trissa, talja
zendegirā ruye ġaltak andāxtan	att ordna livet
ġarbil	såll, rissel
garm	varm
gereftan, gir-	att hålla fast, gripa, ta
goftan, guy-	att säga
goldaste	minaret
ġolġole	tumult
ġolġoleye rum	stor kalabalik
gonješk	sparv
gorde	manke
goẕāštan, goẕār-	att lägga
guše	hörn
ḥāl	tillstånd
ham	också
hame	alla
hamin	just denna
ḥammām	allmänt bad
hamsāye	granne
hanuz	ännu, fortfarande
havā	väder
ḥayāṭ	gård
ḥesābi	ordentlig
in	den här, denna
injā	här
jā	plats
jāru	sopkvast
jol o jehāz	heminredning
jik jik	kvitter, pip
kalāġ	kråka
kar	döv
kār	arbete, ärende, göromål
ke	att
ki	vem
kiye? (ki ast?)	vem är det?
konj	hörn
kucik	liten
lāne	bo, rede
lāye	mellan
mā	vi
man	jag
māndan, mān-	att stanna, vara kvar
morġ	höna
mur mur	kåre, rysning
mur mur šodan	att få (kalla) kårar, rysa
oṭāq	rum
pā	fot
pā šodan, pā šav-	att resa sig, vakna
pahluye	bredvid
panāh	skydd
paridan, par-	att flyga
peškel	dynga, gödsel
pirezan	gumma
piš az	innan, före
piše	hos
qār qār kardan	att kraxa (göra kra kra)
qeṣṣe	saga
qod qod	kackla
raf	hylla
raftan, rav-	att gå
rāh	väg
rāh bardār be jāyi budan	att ha någonstans att ta vägen
rāḥat	bekväm
raxtex^vāb	sängkläder
residan, res-	att nå, komma fram
rōšan	ljus (adj.)
ru	ansikte
rum	rom
ruye	på, över, ovanför
šab	natt, kväll
sag	hund
šām	kvällsmat
šam'	vaxljus
sar	huvud
sard	kall
sare ham kardan	att få ihop
ṣedā	ljud
šeyṭān	satan
senjed	oleaster, vild oliv
ṣobḥ	morgon
šodan, šav-	att bli
sorāġe	efter
suxtan, suz-	brinna
tan	kropp
ṭāqče	vrå, nisch
tar	våt
to	du
toxm	ägg
tu	i, inne
tuš (tuyaš)	i det
tuye	inne i
va	och
vā kardan	att öppna
vāq vāq kardan	att skälla
var dāštan var dār-	att plocka, ta upp
xabar	nyhet
xāli	tom
xāne	hem, hus
xar	åsna
xeyli	mycket
xorus	tupp
xošk	torr
xub	bra, väl
xurde (yek xurde)	lite grann
x^vāb	sömn
x^vābidan, x^vāb-	satt ova, somna
x^vod	själv
x^vodaš	han/hon själv
yālā!	skynda på!
yek	ett
zadan, zan-	att slå
zendegi	liv
zendegi kardan	latt eva, bo
zud	fort, snabb

Grammatik

Läs om presens konjunktiv
Läs om kausativa verb
Repetera imperativ
Läs om species i avsnittet om substantiv, notera särskilt vad som står om bestämd form i talspråket.
Läs om kasus i avsnittet om substantiv, notera särskilt vad som står om vokativ (direkt tilltalsform).

Övningar

Översätt texten.
Hitta alla presens konjunktivformer i alla tidigare texter samt i pire zan och försök identifiera hur presens konjunktiv har använts i vart och ett av fallen. Tänk också på vad som är osäkert med handlingen/tillståndet.
Hitta alla imperativformer i pire zan.
Läs noga dokumentet om direkt och indirekt anföring. Ge exempel på hur man måste översätta verb som står i presens i pire zan-texten till förfluten tid på svenska.
Hitta ett kausativt verb i pire zan-texten. Förklara hur man bildar kausativa verb på persiska med utgångspunkt från detta verb.
Hur markeras bestämd form i talspråket. Ge exempel ur pire zan.
Hur markeras obestämd form i talspråket. I pire zan förekommer dubbel markering både med räkneordet yek och ändelsen –i. Ge exempel ur texten.
Hitta en vokativform i texten. Hur skall denna betonas?